فلز سرخ؛ پرچم‌دار انقلاب معدنی

رویداد ملی «ایده‌های نوآورانه و فناورانه در زنجیره ارزش مس، از معدن تا صنایع پایین دستی» روز شنبه ۲۲ آذر همزمان با روز ملی صنعت مس در دانشگاه حضرت ولیعصر رفسنجان آغاز به کار کرد. در این رویداد که با حضور مدیرعامل شرکت ملی مس و شرکت‌های تابعه، فعالان بخش خصوصی و نمایندگان مجلس برگزار شد، چالش‌ها و فرصت‌های صنعت مس بررسی و پیشنهادهایی در راستای توسعه این صنعت مطرح شد. فعالان بخش خصوصی با اشاره به اینکه کشورهای معدنی به دنبال ایجاد ارزش افزوده بیشتر هستند بر لزوم تغییر استراتژی‌ها برای تحقق رشد ۱۳درصدی بخش معدن تاکید کردند. مدیرعامل شرکت صنایع ملی مس نیز با مرور راهبردهای کلان این شرکت، از سهم ۶ درصدی ایران از ذخایر مس دنیا و لزوم حرکت به سمت «مس سبز» سخن گفت.
سید مصطفی فیض اردکانی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران در رویداد ملی ایده‌های نوآورانه و فناورانه در زنجیره ارزش مس بیان کرد: در یک دوره جدید تقاضای مس در دنیا قرار داریم. مصرف و ماهیت مس تغییر کرده و شاهد رشد روزافزون تقاضا هستیم که باید توجه ویژه‌ای به آن داشته باشیم. برای نمونه مصرف مس در خودروهای برقی ۸۰ کیلوگرم است که چهار برابر خودروهای احتراقی است.
وی افزود: از یک‌سو مصارف مس به دلیل رشد مصرف افزوده خواهد شد و از سوی دیگر مصارف با ماهیت جدید تعریف می‌شود که کسری ساختاری در صنعت مس در کل دنیا ایجاد خواهد کرد. شرکت ملی مس به عنوان پیشران صنعت مس باید خود را با این روند تنظیم کند. وی در ادامه گفت: در حال حاضر اکثر ارزش افزوده در زنجیره مس در بخش کنسانتره است که باید به حلقه‌های دیگر زنجیره نیز منتقل شود. مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران تصریح کرد: قیمت مس در ۶ ماه گذشته ۲۰ درصد رشد کرده است و پیش‌بینی‌ها برای سال ۲۰۳۰ احتمال افزایش را نشان می‌دهد. در کشورهایی اقدام به سرمایه‌گذاری در حوزه ذوب و پالایش شده که مصرف مس بالایی دارند. این موضوع باید در نقشه توسعه صنعتی ایران لحاظ شود.
فیض اردکانی گفت: شرکت صنایع ملی مس در گام دوم توسعه قرار دارد. برنامه هفتم توسعه ۸۰۰ هزار تن کاتد مس را تکلیف کرده است، اما هدف‌گذاری ما یک میلیون تن است که با تحقق این هدف می‌توانیم وارد باشگاه شرکت‌های بزرگ مس دنیا شویم. در حال حاضر ۶ درصد منابع مس دنیا را در اختیار داریم، اما نرخ استخراج در ایران کمتر از یک درصد است. این در حالی است که میانگین استخراج در دنیا ۲.۴درصد است. بنابراین شرکت ملی مس به عنوان پیشران صنعت مس باید مسیر خود را درست تشخیص بدهد.
راهبردهای کلان شرکت ملی مس
به گفته فیض اردکانی ، راهبردهای کلان شرکت ملی مس، افزایش ظرفیت، تامین آب و انرژی پایدار، بهبود بهره‌وری، توسعه فناوری و اکوسیستم نوآوری است. اولویت‌های نوآوری و توسعه فناوری براساس هوشمندسازی زنجیره تولید، ارتقای بهره‌وری مبتنی بر فناوری و حرکت به سوی «مس سبز» و الزامات جهانی کربن‌زدایی است. فیض اردکانی گفت: الزامات نهادی و سیستمی تحقق اهداف نوآوری نیز استقرار و توسعه نظام نوآوری بخشی صنعت مس با محوریت شرکت ملی صنایع مس ایران و مشارکت همه ذی‌نفعان و پیاده‌سازی و استقرار نظام‌های جدید مدیریتی مرتبط با نوآوری در سطح شرکت ملی صنایع مس ایران است.
آغاز انقلاب معدنی در دنیا
در ادامه محمدرضا بهرامن، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران بیان کرد: مس در کشور ما می‌تواند تعیین کننده رشد اقتصاد معدن باشد. نگاهی به گذشته نشان می‌دهد که ما باید استراتژی خود را تغییر دهیم، در یک دوره زمانی برق و گاز اضافه داشتیم و تولید ۵۵ میلیون تنی فولاد را برنامه‌ریزی کردیم. اما آیا امروز می‌توانیم با همان فرمان به جلو حرکت کنیم؟ امروز صنعت مس باید برای سال ۲۰۵۰ برنامه‌ریزی کند.
وی با بیان اینکه شرکت ملی مس در استفاده از نوآوری‌ها پیشگام است، گفت: برنامه هفتم توسعه رشد ۱۳درصدی در بخش معدن را تکلیف کرده است که باید الزامات آن را تعریف کنیم. یکی از الزامات، آن است که ۵۵ میلیارد یورو در بخش معدن کشور از اکتشاف تا انتهای زنجیره سرمایه‌گذاری شود تا رشد ۱۳ درصدی محقق شود. بهرامن گفت: قطعا سیاست‌های ما باید با بررسی برنامه‌های راهبردی ۱۹ کشور معدنی فعال در صنعت مس تعریف شود. دنیای آینده به دنبال ارزش افزوده است. جنگی که امروز با آن مواجه هستیم، جنگ مواد معدنی است. انقلاب معدنی در دنیا آغاز شده است. در کشور ما صنعت مس پرچم‌دار انقلاب معدنی است. قطعا نباید با روش فعلی ادامه دهیم. باید به آمایش سرزمین توجه کنیم و از تکنولوژی بهره گیریم.
چالش‌ها و فرصت‌های صنعت مس
وحید اسلامیان، رئیس انجمن مس ایران نیز بیان کرد: صنعت مس با چالش‌هایی نظیر کمبود سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته پایین‌دستی، رقابت‌پذیری با استانداردهای بین‌المللی، نوسانات شدید قیمت جهانی، چالش‌های زیرساختی و انرژی مواجه است. به گفته وی، از جمله فرصت‌هایی که در بحث زنجیره ارزش صنعت مس می‌توانیم داشته باشیم، رشد تقاضای جهانی برای انقلاب سبز است. تنها فلزی که کمترین کربن را دارد، مس است که می‌تواند در سال‌های آینده مورد استفاده قرار بگیرد. توسعه خوشه‌های صنعتی و هم‌افزایی، اقتصاد چرخشی و بازیافت مس نیز از دیگر موارد قابل اهمیت است. در شرایط فعلی در بازیافت مس نقصان داریم و متاسفانه سرمایه‌گذاری کمتری در این زمینه انجام شده است.
رئیس انجمن مس ایران گفت: پیشنهاد ما در حوزه مس، حمایت از سرمایه‌گذاری در صنایع میانی و پایین‌دستی، توسعه فناوری و انتقال آن از دانشگاه، ایجاد پلتفرم‌های همکاری تمرکز استراتژیک بر بازارهای صادراتی محصولات نهایی، ارتقای استانداردهای کیفی و محیط‌زیست و تدوین نقشه راه یکپارچه زنجیره ارزش مس است. دولت نیز باید از شرکت‌های کوچک و متوسط و دانش‌بنیان‌ها حمایت کند تا بتواند در زنجیره ارزش مس همکاری مستمری با این شرکت‌ها داشته باشد.
مزیت‌های چهارگانه صنعت مس
بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه صنعت مس در حال حرکت در مسیر ارزش روزافزون است، گفت: از منظر بین‌المللی در دو دهه اخیر مصرف جهانی مس از ۱۵ میلیون تن در سال به ۳۳ میلیون تن رسیده است. پیش‌بینی‌ها حاکی از رشد مصرف مس در دنیا در دو دهه آینده است. این شرایط مس را به مولفه‌ای ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک در دنیا تبدیل کرده است و رقابت بر سر صنعت مس در تمام کشورها وجود دارد. نگاهداری اضافه کرد: از منظر شرایط داخلی، مزیت‌های قابل توجهی در عرصه صنعت مس داریم. یکی از این مزیت‌ها ذخایر خدادادی مس است که بخش اعظم آن در استان کرمان و همچنین شمال غرب کشور قرار دارد. ۲۳میلیون تن ذخیره قطعی مس در کشور داریم و از نظر حجم ذخایر در رتبه دهم دنیا قرار داریم.
وی در ادامه گفت: مزیت دوم ما در صنعت مس برخورداری از دانش و توانمندی طراحی و توسعه واحدهای مختلف فناورانه مس است. مزیت سوم، تمرکز صنعت مس در شرکت ملی صنایع مس ایران است. حدود ۹۰ درصد کاتد مس توسط این شرکت تولید می‌شود که این امر برای صنعت مس مزیت رقابتی ملی و بین‌المللی ایجاد می‌کند. در شرایطی که از ناترازی انرژی رنج می‌بریم، صنعت مس نسبت به سایر صنایع نیاز کمتری به انرژی دارد و این موضوع مزیت چهارم این صنعت است.
نگاهداری عنوان کرد: گام‌های نخست برای توسعه صنعت مس برداشته شده است و ما در آستانه گام دوم توسعه صنعت مس قرار داریم. نیازمند این هستیم که استراتژی توسعه صنعتی مس در کنار استراتژی توسعه صنعتی طراحی شود. رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس گفت: نیاز به تعریف معنای جدید در صنعت مس داریم. باید نگاه جزیره‌ای را در صنعت مس کنار بگذاریم و از جوامع محلی گرفته تا صنایع موازی و محیط زیست در ارتباط و هم‌افزایی با یکدیگر عمل کنند.
لزوم ایجاد شهرک صنایع پایین دست مس
محمدعلی طالبی، استاندار کرمان نیز در این رویداد بیان کرد: صنعت مس نقش بسیار خوبی در تولید ناخالص داخلی استان کرمان و کشور دارد. همین ظرفیت است که توسعه صنعت مس را به عنوان یک ضرورت راهبردی در استان مطرح کرده است. طالبی گفت: امروز به دنبال این هستیم به جای معدن‌داری به سراغ زنجیره ارزش در بخش معدن برویم. کم توجهی به زنجیره ارزش یکی از نقاط ضعف ما نه تنها در حوزه مس بلکه در بسیاری از کانی‌های فلزی بوده است. باید از خام فروشی و نیمه خام فروشی فاصله بگیریم و شاهد شکل‌گیری زنجیره‌های ارزش در نقاط مختلف استان کرمان باشیم. در رفسنجان و شهربابک می‌توانیم یک شهرک صنایع پایین دست مس ایجاد کنیم.
استاندار کرمان گفت: موضوع بعدی به نقش نوآوری، فناوری و ایده‌های جدید در زنجیره ارزش صنعت مس برمی‌گردد. در این زمینه کار بسیار خوبی از جمله بهره‌برداری هوشمند از معادن، استفاده از هوش مصنوعی در معادن و بازیافت مواد معدنی آغاز شده است. شرکت ملی مس می‌تواند به هاب نوآوری در استان کرمان تبدیل شود. در پایان این رویداد، از تمبر یادبود روز ملی صنعت مس ایران رونمایی شد. همچنین از ۲۱ طرح برگزیده با اهدای لوح و تندیس تقدیر شد. ضمن اینکه برگزیدگانی که موفق به دریافت تندیس شدند از حمایت و پشتیبانی شرکت ملی مس برخوردار خواهند شد.